सागर सुबेदी, बैशाख १८
भारतको रुपइडिहा बजार पूर्ण रुपमा नेपालीमा निर्भर रहेको बजार हो । नेपाल भारत सिमा अन्तर्गत नेपालगन्ज बर्डर पारी रहेको रुपइडिहा बजारमा करिब ९५ प्रतिशत नेपाली ग्राहकले कारोबार धानेका छन ।
भारतको उत्तर प्रदेश अन्तर्गत बहराइच जिल्लामा पर्ने रुपइडिहा बजारलाइ भारतमा रुपैदिहा भन्ने गर्दछन । भुमिका हिसाबले मात्र भारतिय भुमिमा पर्ने रुपइडिहा बजारमा नेपालीले कारोबार बन्द गर्ने हो भने बजार नै बन्द हुने निश्चित छ । नेपाल भारत सिमानामा पर्ने यो बजारमा नेपालीहरु सामान नेपालको भन्दा सस्तो मुल्यमा पाउने भन्दै कारोबार गर्न जाने गर्दछन । बाँके जिल्ला साथै छिमेकि जिल्लाहरु बर्दिया र दाङबाट भारत तर्फ सामान खरिद गर्न मानिसहरु रुपइडिहा पुग्ने गर्दछन ।
बाँके जिल्लामा रहेको नेपालगन्ज बजारमा पाइने त्यही सामानको मुल्य दश पन्ध्र मिनेट पारी रहेको रुपइडिहा बजारमा धेरै सस्तो मूल्यमा पाइन्छ । भारतमा पर्ने यो बजार नेपालीसँग यति निर्भर रहेको छ कि त्यहाँ भारु भन्दा धेरै नेपाली पैसाको नै कारोबार हुने गर्दछ । प्रत्येक सामानको नेपाली मूल्य , प्रत्येक भारतीय व्यापारी नेपाली बोल्नु, नेपाली नोट सजिलै चल्नु जस्ता क्रियाकलापले भारतिय बजार रुपइडिहा नेपालीहरुमा नै पूर्ण रुपमा निर्भर छ भन्ने कुराको स्पष्ट हुन्छ ।
हामीले त्यँहाका व्यापारी हरुलाइ यहाँ कसले धेरै कारोकार गर्छ ? भनेर सोध्दा पनि उनिहरु नेपाली नै आउने गरको बताउँछन । भारतका मानिसहरुलाई त्यँहा आउन उल्टो बाटो पर्ने बताउँदै नेपालीले बजार धानिदिएको व्यापारीहरु बताउँछन । नेपाल भारत सिमा नाकामा पनि दुई देशका नागरिकलाइ खुल्ला सिमा आवातजावातको व्यवस्था छ । सिमा नाकामा नागरिकहरुले आफ्नो देशको सरकारले जारी गरेको परिचय पत्र देखाएर सजिलै आवातजावात गर्न सक्छन भने तेस्रो देशका नागरिकलाइ भने शुल्क लाग्ने हुन्छ ।
भारत सरकारले नेपालगंज गौंडा रेल वे ट्«याक निर्माण गरि रुपइडिहामा नेपालगंज स्टेशन नामको रेल स्टेशन पनि बनाएको छ जुन केहि बर्ष यता बन्द अवस्थामा रहेको छ । अहिले नेपालीले नेपालगंज नाकाबाट भारतका विभिन्न सहरसम्म पुग्न बस सेवाको प्रयोग गर्न सक्छन । यूपीएसआरटीसीले रुपैडीहा बाट नई दिल्ली, लखनऊ को लागी बस सेवा सन्चालनमा लिएको छ । शिमला, हरिद्वार, देहरादून हुँदै चंडीगढ़ जस्तो हिल स्टेशन को लागि पनि बस सेवा उपलब्ध छ ।
